Opublikowano projekt ustawy o ochronie sygnalistów - co dalej?

Trwają prace legislacyjne nad długo wyczekiwanym projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (dalej: „Projekt”), którego celem jest wdrożenie przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 (UE) z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dalej: „Dyrektywa”).

Projekt zakłada, że nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, podczas gdy maksymalny termin na ich wprowadzenie wynikający z Dyrektywy upływa  w dniu 17 grudnia 2021 r. Obecnie Projekt znajduje się na etapie konsultacji społecznych, które mają potrwać do dnia 17 listopada 2021 r. Już teraz należy się zatem spodziewać, że jego ostateczna wersja zostanie opublikowana tuż przed samym upływem terminu wdrożenia Dyrektywy. Dla Przedsiębiorców objętych przedmiotową regulacją może to oznaczać bardzo krótki termin na przygotowanie się do nowych wymogów.

Do najważniejszych wymogów, które będą musieli spełnić Przedsiębiorcy objęci zakresem przedmiotowej regulacji należy z pewnością obowiązek wprowadzenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określającego wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Regulamin ten powinien określać m. in.:

• podmiot wewnętrzny upoważniony przez pracodawcę do przyjmowania zgłoszeń,

• sposoby przekazywania zgłoszeń,

• niezależny organizacyjnie podmiot, upoważniony do podejmowania działań następczych, włączając w to weryfikację zgłoszenia i dalszą komunikację ze zgłaszającym, w tym występowanie o dodatkowe informacje i przekazywanie zgłaszającemu informacji zwrotnej,

• działania następcze podejmowane przez pracodawcę w celu zweryfikowania informacji o naruszeniach prawa oraz środki, jakie mają zostać zastosowane w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa,

• maksymalny termin na przekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej nieprzekraczający trzech miesięcy od potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia,

• zrozumiałe i jednoznaczne informacje na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do organów publicznych.

Regulamin pracodawca ustala po konsultacji z zakładową organizacją związkową albo przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy, jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa.

Wątpliwości budzi czy stosunkowo krótkie, 14-dniowe vacatio legis okaże się wystarczające dla Przedsiębiorców na dostosowanie swojej działalności do wymogów nowej regulacji. Dotyczy to przede wszystkim obowiązku wprowadzenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, zważywszy że co do zasady musi on zostać poddany pod konsultacje z zakładową organizacją związkową.

Zgodnie z Projektem nieustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych albo ustanowienie procedury, która nie odpowiada wymogom przewidzianym dla niej w ustawie stanowią przestępstwo, za którego popełnienie przewidziano grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech. Taką samą sankcję przewidziano za: utrudnianie dokonania zgłoszenia; sprzeczne z ustawą podejmowanie działań odwetowych wobec osoby, która dokonała zgłoszenia lub ujawnienia publicznego oraz sprzeczne z ustawą naruszenie obowiązku zachowania poufności osoby, która dokonała zgłoszenia. Tej samej karze podlega ten kto dokonał zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji.

Na uwagę zasługuje, że pomimo, iż Dyrektywa nie precyzuje rodzaju sankcji z tytułu naruszenia przepisów o ochronie sygnalistów, to w Projekcie za ww. naruszenia ustawy przewidziano relatywnie dolegliwe sankcje karne, a nie inny rodzaj odpowiedzialności jak np. odpowiedzialność za wykroczenie czy odpowiedzialność administracyjnoprawną w postaci kar pieniężnych. W praktyce oznacza to m. in., że w przypadku spółek prawa handlowego i innych jednostek organizacyjnych za naruszenia ustawy bezpośrednią odpowiedzialność poniesie nie tyle Przedsiębiorca, który dopuścił się takiego naruszenia, co jego poszczególni przedstawiciele.

Przeszło dwuletni termin implementacji Dyrektywy niebawem dobiega końca, a zatem przygotowania do wdrożenia regulacji o ochronie sygnalistów wkroczyły w decydującą fazę. W najbliższych tygodniach wyjaśni się, jaki ostatecznie kształt przybiorą one w naszym porządku prawnym.